Author:

Abstract:

Sinds 1998 heeft het Vlaamse parlement eindtermen en ontwikkelingsdoelen goedgekeurd voor het Vlaamse onderwijs. Eindtermen zijn minimumdoelen op het vlak van kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes die de overheid als noodzakelijk en bereikbaar acht voor een bepaalde leerlingenpopulatie. Er zijn eindtermen voor het het basisonderwijs en de basisvorming in het secundair onderwijs. Ontwikkelingsdoelen zijn eveneens minimumdoelen die wenselijk worden geacht, maar hiervan wordt verwacht dat de school ze bij haar leerlingen nastreeft. Er zijn ontwikkelingsdoelen voor het kleuteronderwijs en voor de B-stroom van de eerste graad secundair onderwijs.. Eindtermen en ontwikkelingsdoelen kunnen gaan over afzonderlijke vak- of leergebieden, of over vakoverschrijdende domeinen (bv. ICT, leren leren, of sociale vaardigheden). Binnen elk domein bepalen de eindtermen en ontwikkelingsdoelen het kerncurriculum. Scholen zijn vrij om hun eigen leerplannen te ontwerpen en om zelf leerdoelen voor te stellen. In Vlaanderen zijn er geen nationale examens en scholen beslissen aan de hand van een aantal richtlijnen autonoom over de diplomering van hun leerlingen. Als onderdeel van een systeem van kwaliteitscontrole van het Vlaamse onderwijs heeft het Vlaamse onderwijsministerie in 2002 een programma van onderwijspeilingen opgestart. Sinds 2007 is er elk jaar een peiling in het basisonderwijs en in het secundair onderwijs voor een bepaald domein. Een representatieve steekproef van leerlingen en scholen neemt deel. Het doel van deze peilingen is drievoudig. Ten eerste geeft een peiling informatie over het percentage leerlingen dat de getoetste eindtermen of ontwikkelingsdoelen beheerst. Vóór de peilingen waren prestatiegegevens op niveau van het Vlaamse onderwijssysteem enkel beschikbaar uit internationale studies zoals TIMSS en PISA. Maar deze studies zijn niet specifiek gericht op het Vlaamse curriculum en hebben meestal ook een andere doelgroep dan de leerlingen die een bepaald onderwijsniveau beëindigen. Een tweede doel van de Vlaamse peilingen is om te onderzoeken of er systematische verschillen zijn tussen scholen in de toetsprestaties van hun leerlingen en of deze eventuele verschillen samenhangen met leerling-, klas-, of schoolkenmerken. Ten slotte worden peilingen in principe herhaald op geregelde tijdstippen, zodat het mogelijk wordt om vergelijkingen te maken en trends over de tijd te bestuderen. In dit symposium wordt het Vlaamse systeem van peilingsonderzoek gepresenteerd uit verschillende invalshoeken. In een eerste presentatie stellen Ver Eecke, Verhaegen en Standaert de peilingen voor vanuit het standpunt van de onderwijsoverheid. Zij lichten toe waarom dit systeem werd ingevoerd en geven aan welke doelen van kwaliteitscontrole het kan vervullen. In een tweede presentatie bespreken Gielen en haar collega’s de onderzoeksaanpak die gevolgd wordt om te bepalen hoeveel leerlingen de eindtermen beheersen en om de verschillen tussen leerlingen, klassen en scholen in kaart te brengen. Ze geven daarbij ook aan hoe inhoudelijk interessante conclusies uit de cesuurbepaling en meetschaalconstructie kunnen volgen. Gielen e.a. zullen in hun presentatie verschillende recente peilingen als voorbeeld meenemen. In een laatste presentatie zullen De Meyst, Van Nijlen en Janssen aangeven hoe praktische proeven de resultaten op schriftelijke toetsen kunnen aanvullen. Daarbij zullen ze voorbeelden geven uit de peilingen natuur (basisonderwijs), biologie (eerste graad secundair onderwijs) en Frans (basisonderwijs). Dit symposium is interessant voor een gevarieerd publiek. Methodologen krijgen inzicht in achterliggende modellen en concepten bij de uitvoering van grootschalige peilingen. Inhoudelijke onderzoekers en leerkrachten komen meer te weten over de resultaten van inhoudelijke onderzoeksvragen uit verschillende domeinen. Beleidsmakers krijgen ten slotte een beeld van hoe het Vlaamse peilingssysteem functioneert.