Author:

Keywords:

relationele agressie

Abstract:

Aangezien agressie een nefaste invloed heeft op individuen en de maatschappij, is er vanuit wetenschappelijke en klinische hoek veel aandacht voor dit fenomeen. Doorheen de jaren zijn er uiteenlopende definities gebruikt om agressie te omschrijven, maar men deelt wel de mening dat agressief gedrag wordt uitgevoerd met de intentie om anderen schade te berokkenen (Anderson & Bushman, 2002; Berkowitz, 1993; Brehm, Kassin, & Fein, 2005; Coie & Dodge, 1998; Myers, 1990). Agressief gedrag kan tevens uiteenlopende vormen aannemen, maar gedurende lange tijd was wetenschappelijk onderzoek enkel gericht op fysieke en verbale vormen van agressie (bijv. Berkowitz, 1993; Cairns, Cairns, Neckerman, Ferguson, & Gariepy, 1989; Hinshaw, 1992; Huesmann, Guerra, Zelli, & Miller, 1992; Ladd & Burgess, 1999). Bij fysieke agressie ligt de nadruk op het beschadigen van iemands fysiek welzijn, door anderen (dreigen) te slaan, te duwen of te schoppen (Crick & Grotpeter, 1995). Bij verbale agressie wordt er schade toegebracht door openlijk anderen uit te schelden, te beledigen of tegen anderen te roepen (Xie, Swift, Cairns, & Cairns, 2002). De eenzijdige aandacht voor fysieke en verbale agressie is voornamelijk te wijten aan het duidelijk zichtbare en observeerbare karakter van deze gedragingen. In de laatste decennia is de aandacht voor meer subtiele vormen van agressie, zoals anderen uitsluiten, roddels verspreiden of op iemand neerkijken echter aanzienlijk vergroot (bijv. Björkqvist, Lagerspetz, & Kaukiainen, 1992; Crick & Grotpeter, 1995; Galen & Underwood, 1997; Underwood, 2003; Willoughby, Kupersmidt, & Bryant, 2001). In dit hoofdstuk richten we ons op het onderzoek naar relationele agressie. De invulling van het concept relationele agressie wordt verduidelijkt door enerzijds het onderscheid met fysieke en verbale agressie te benadrukken en anderzijds de overlapping in termen te ontrafelen. Specifieke kenmerken van relationele agressie en mogelijke gevolgen op de ontwikkeling worden tevens toegelicht. Aangezien er nog maar weinig bekend is over factoren die een invloed kunnen hebben op de ontwikkeling en handhaving van relationele agressie bij kinderen en jongeren, worden vanuit het beschikbare onderzoek en diverse theoretische kaders mogelijke risicofactoren besproken. Ten slotte worden praktische implicaties gesuggereerd.