Author:

Abstract:

Dit onderzoeksproject omvat de theoretische onderbouwing en de evaluatie van vraag- en perspectiefgericht opvoedingsondersteunend groepswerk met maatschappelijk kwetsbare gezinnen. Het eerste onderdeel van dit project, de theoretische onderbouwing, resulteerde in een wetenschappelijk verantwoord kader om in groep met maatschappelijk kwetsbare gezinnen te werken. Het is een geheel van uitgangs- en handelingsprincipes, gestoeld op onder meer het ecologisch denkkader, het empowermentgedachtengoed en het pedagogisch perspectief nemen. De ervaringen, bekommernissen en vragen omtrent opvoeden en andere aspecten van het leven bepalen de invulling van het groepswerk. Dit betekent dat er op verschillende niveaus en domeinen gewerkt kan worden en dat het geen vooraf afgelijnd, gestructureerd en inhoudelijk ingevuld programma betreft.Het theoretisch kader werd op zijn hanteerbaarheid en betekenis in de praktijk getoetst. We werkten daarvoor samen met vzw De Keerkring, een centrum voor opvoedingsondersteuning. We onderzochten de uitkomsten (output) van het groepswerk én de processen en de context waarbinnen het groepswerk in de praktijk vorm krijgt. Dit vertaalde zich in vier onderzoeksvragen: (1) ‘Slagen de groepsbegeleidsters erin om conform het theoretisch kader te werken?’, (2) ‘Zijn er factoren die de implementatie van het ontwikkelde kader bevorderen of belemmeren?’, (3) ‘Wat zijn de resultaten van het groepswerk?’ en (4) ‘Zijn er factoren die het behalen van resultaten bevorderen of belemmeren?’ Het ecologische denkkader en de brede betekenis van empowerment indachtig, richtten we ons in de analyse op de verschillende betrokkenen en bevroegen we ouder-, kind- en omgevingsaspecten. Dit vroeg een breed palet aan onderzoeksactiviteiten die zich over het voor- en hoofdonderzoek uitsplitsten en waarin we respectievelijk 2 en 3 groepen volgden. We observeerden groepsbijeenkomsten, we legden schriftelijke vragenlijsten voor (o.a. BSS, NOSI, NVOS) en namen interviews af van de deelneemsters (o.a. PAI), de afhaaksters, de ondersteunings-moeders, de groepsbegeleidsters, de directie en de sociale sleutelfiguren. Globaal genomen zijn de bevindingen positief. De beoogde doelgroep wordt bereikt en eens de instap gemaakt, is het merendeel van de deelneemsters op de helft of meer van de bijeenkomsten aanwezig. Vooral ‘overmacht’ belemmert hun aanwezigheid. De observaties wijzen uit dat de groepsbegeleidsters erin slagen om de uitgangs- en handelingsprincipes van het theoretisch kader te implementeren. We zien dit ook weerspiegeld in de betekenis die de deelneemsters aan het groepswerk en de groepsbegeleidsters toekennen. Op verschillende niveaus en domeinen zijn de uitkomsten van het groepswerk betekenisvol. Voor het merendeel van de deelneemsters komt het groepswerk tegemoet aan hun vragen en verwachtingen. Zowel het persoonlijk functioneren als verschillende opvoedings-aspecten evolueren in positieve zin. Zo is er een significante verbetering van de kwaliteit van het ouderlijk redeneren (PAI), is er een significante afname van de totale ouderlijke stress (NOSI) en een significante afname van de ervaren opvoedingsbelasting (NVOS). Daarnaast kent hun sociale netwerk een uitbreiding en doet zich inzake de fysieke omgeving (wonen, werken en financiële situatie) een significante verbetering voor. Deze positieve evolutie wordt ook grotendeels door de sociale sleutelfiguren bevestigd. De uitkomsten komen evenwel niet in elke groep even sterk tot uiting. Zowel deelneemsterskarakteristieken, het groepsfunctioneren en andere factoren hebben hierin een aandeel. De vaststelling dat zich niet alleen op deelneemstersniveau, maar ook binnen de lokale gemeenschap betekenisvolle veranderingen aftekenen (bv. beeldvorming over maatschappelijk kwetsbare gezinnen), overtuigt ons van de kracht van dit groepswerk.