Bashofu: Banana-fibre Cloth and its Transformations of Usage and Meaning across Boundaries of Place and Time in the Ryukyu Archipelago

Publication date: 2006-03-23

Author:

Hendrickx, Katrien
Vande Walle, Willy

Abstract:

Hoewel bashôfu aanzienlijke aandacht krijgt wegens haar huidige status a ls “cultureel erfgoed van Japan”, bleven haar herkomst en geschiedenis t ot hiertoe in het vage. Deze studie heeft tot doel om de herkomst van ba shôfu in de Ryukyu Archipel, inbegrepen de herkomst van de onbewerkte gr ondstof, methodes om draad ervan te maken en haar weeftechnieken, op te helderen. Deze studie stelt ook de vraag naar het waarom van deze techno logie en hoe het Okinawaanse volk die heeft ontwikkeld en in haar gemeen schap heeft ingepast. Aangezien bashôfu tot nu toe niet op een uitvoerig e manier bestudeerd werd, beschouwt deze studie het vanuit verscheiden s tandpunten die voortspruiten uit diverse studiegebieden, zoals pure gesc hiedenis, fytohistorie (plantengeschiedenis), etnografie, folklore en fi lologie. Bibliotheekonderzoek werd verricht voor de analyse van zowel Ry ukyuaanse en Japanse primaire bronnen met betrekking tot bashôfu , bestaande uit geschreven bronnen, tekeningen, schilderijen en foto’ s, als Chinese and Westerse bronnen. Deze studie behandelt ook materiële voorbeelden van stoffen en kledingstukken, die werden waargenomen tijde ns veldwerk, evenals bevindingen opgedaan door technische ervaringen en participerende observatie. De verhandeling bestaat uit vier delen. Deel Een geeft een overzicht van historische gebeurtenissen in Ryu kyu, waarin Ryukyu’s dualistische positie en relatie met China en Japan uitvoerig beschreven worden. Dit is noodzakelijk omdat Ryukyu/Okinawa’s historische omstandigheden rechtstreeks verband houden met de geschieden is van bashôfu en op haar betekenis en rol een ingrijpende invloed uitoe fenden. Deel Twee bevat een uitgebreide bronnenanalyse met betrekking tot bashôfu en haar productietechnieken in de Ryukyu Archipel, voor een peri ode gaande van ongeveer de 12e tot beging 20ste eeuw. Deze analyse breng t de verscheiden gebruiken van bashôfu en haar productieproces, zoals da t beoefend werd in het verleden, aan het licht. Het geeft ook een algeme en beeld van de acculturatie van de weefkunst van bashôfu in de Ryukyu A rchipel. Om verwarring te vermijden, worden, alvorens de bronnenanalyse aan te vatten, de belangrijkste textielvezels die gebruikt werden in de geschiedenis van de Ryukyuaanse weefkunst, met name ramie, ito bashô, zi jde en katoen, in detail besproken. In Deel Drie worden doorheen de vergelijking van de weeftechn ologie van Ryukyuaanse bananenvezel met die van Musa-vezels in Zuidoost- Azië en Zuid-China, eventuele verwantschappen onderzocht en de plausibil iteit van algemeen aanvaarde theorieën over de herkomst van bashôfu in d e Ryukyu Archipel nagegaan. Bijzonder relevant voor deze studie waren de Chinese bronnen, die het belang van Ryukyu’s relatie met Zuid-China in de geschiedenis van bashôfu aanduidden. Deze analyse wijst uit dat zowel de grondstof (Musa balbisiana) als de weeftechnologie van bashôfu in de Ryukyu Archipel geïntroduceerd zijn vanuit Zuid-China, niet vanuit Zuid oost-Azië zoals algemeen beweerd wordt. Deel Vier behandelt de tegenwoordige staat van bashôfu, met inbegr ip van haar huidige socio-culturele rol in de Ryukyu Archipel en de rest van Japan, doorheen een gedetailleerde beschrijving van materiële voorb eelden waarin bijzondere aandacht besteed wordt aan de veranderende waar de en functie van bashôfu. In Deel Vier wordt ook het gehele huidige pro ductieproces van bashôfu in detail beschreven, gebaseerd op v eldnotities en technische ervaring. Om te antwoorden op de vraag waarom ito bashô meer in trek kwam bij het Okinawaanse volk dan ramie ondersche idt Deel Vier andere gebruiken van deze plant dan die als textielmateria al, en vergelijkt haar nut met die van ramie.