Author:

Keywords:

Europeanisering, audiovisueel beleid

Abstract:

In deze bijdrage gaan we na wat de gevolgen zijn van het lidmaatschap van de Europese Unie voor de nieuwe lidstaten van Centraal- en Oost-Europa op audiovisueel en cultuur vlak. Is er sprake van ‘Europeanisering’? En wat houdt Europeanisering dan precies in? Europeanisering als een vrij neutraal gedefinieerd proces (ook al is deze neutraliteit op zich betwistbaar) van juridische en institutionele adaptatie en harmonisering vond ongetwijfeld plaats. Oost- en West-Europa hebben momenteel meer wetten, instellingen en procedures met elkaar gemeen dan pakweg 20 jaar geleden. De richting van het assimilatieproces is eveneens duidelijk: het Westen zet de toon, het Oosten past zich aan. Of is er ook sprake van een wisselwerking? En wat houdt deze wisselwerking dan in? Europeanisering als een proces van culturele diffusie is minder evident, en wordt ook als minder neutraal beschouwd. Europeanisering houdt dan voor Centraal- en Oost-Europa een bedreiging in naar analogie met het fenomeen van Amerikanisering voor zowel West- als Oost-Europa. Op audiovisueel vlak is het meest ‘meetbare’ teken hiervan het hoge aandeel Amerikaanse fictie (series en films) op de Europese televisie. Hoe zit het met het aandeel Amerikaanse én Europese fictie op de Centraal- en Oost-Europese televisiezenders? Kan hierbij gewag gemaakt worden van respectievelijk Amerikanisering en Europeanisering? Is hierbij sprake van een dominante, homogene culturele invloed? En hoe staat het met de omgekeerde beweging: is Centraal- en Oost-Europese audiovisuele cultuur vertegenwoordigd op de West-Europese televisiezenders? We zoeken naar antwoorden op deze vragen aan de hand van de analyse van cijfermateriaal over informatiestromen en de herkomst van televisiefictie, gekaderd binnen de brede literatuur over de Europese eenmaking en het audiovisueel beleid van de Europese Unie. Het concept van Europeanisering – in al zijn gedaanten – krijgt hierbij een speciale aandacht. Voorlopige resultaten geven geen aanduiding dat een ingrijpend proces van Europeanisering zou plaatsvinden in Centraal- en Oost-Europa. Meer Europa lijkt vooral de kenmerken van dat Europa te versterken: meer diversiteit dus, en geen grotere eenheid.