Author:

Abstract:

Het doel van deze dissertatie is het exploreren van de wijze waarop lera renopleidingen economie hun studenten kunnen opleiden en aanmoedigen tot activerend lesgeven. Er wordt verslag uitgebracht van vier exploratieve onderzoeken, telkens voorafgegaan door een theoretisch kader over het d esbetreffende onderwerp. In hoofdstuk een wordt het opzet ‘aanmoedigen t ot activerend lesgeven’ als rode draad binnen deze dissertatie onderbouw d vanuit verschillende invalshoeken. Verder worden het onderzoeksopzet e n de situering van de verschillende onderzoeksluiken binnen een explorat ieve onderzoekscyclus beschreven. Het algemene doel van dit onderzoek is om nieuwe topics te exploreren en van daaruit hypothesen te genereren v oor verder onderzoek. In hoofdstuk zes worden de resultaten van de onder zoeksluiken bediscussieerd en telkens gevolgen voor het onderwijs bespro ken. Het tweede hoofdstuk beschrijft de uitwerking en validering van een inst rument met als doel het in kaart brengen van de lesaanpak tijdens de sta ge. Om dit instrument te ontwikkelen werd, gebaseerd op een literatuuron derzoek, het concept ‘krachtige leeromgevingen creëren’ geoperationalise erd in concrete lesactiviteiten. Dit resulteerde in een vierdimensioneel kader. ‘Activerend lesgeven’ wordt dan beschouwd als één dimensie van l esgeven, dit als deel van een ‘evenwichtskader’ waarbij deze in lijn moe t worden gebracht met drie even belangrijke dimensies: ‘motiveren tot le erinspanningen’, ‘feedback geven en begeleiden’, ‘structureren en sturen ’. De resultaten van een exploratieve en confirmatorische factoranalyse duiden op een aanvaardbare betrouwbaarheid en validiteit. Het derde hoofdstuk beschrijft een analytisch veldonderzoek in drie lera renopleidingen. Eerst werd een theoretisch kader uitgewerkt rond vormen van inductieve aanpak die zouden kunnen aanzetten tot activerend lesgeve n. Vervolgens werden op basis van een multilevel analyse significante ve rschillen gevonden tussen de aanpak van de studenten uit de verschillend e lerarenopleidingen wat betreft de mate van activerend lesgeven. Deze v erschillen werden weerspiegeld door de verschillen tussen de mate waarin en wijze waarop activerend lesgeven in de lerarenopleidingen werd gemod elleerd en besproken. Verder ondersteunen de analyses het belang van een meer uitgebreide inductieve aanpak, gebruikmakend van verschillende wer kvormen. Een mix van modellering van lesvormen en het reflectief gebruik maken van lesgeefervaringen als basis voor het bespreken van activerend lesgeven tijdens de cursus, dit alles gelinkt aan een aangepaste begele iding van de stages, lijkt studenten aan te zetten om aandacht te bested en aan de activerende dimensie van het lesgeven. In dit onderzoek werden bestaande settings in lerarenopleidingen bestudeerd. Om de invloe d van specifieke werkvormen in de lerarenopleiding (bijv. rond de wijze van stagebegeleiding en rond de aanpak binnen vakdidactiek) te kunnen be studeren moeten deze echter gericht worden gecreëerd. Dit vormde het doe l van de volgende onderzoeken. In het vierde hoofdstuk wordt onderzocht of en welk soort van korte ment or training mentoren zou kunnen aanzetten tot het voeren van begeleiding sgesprekken op een activerende reflectie-georiënteerde wijze waarbij ook feedback wordt gegeven op activerende onderwijsmethoden. Eerst werd een theoretisch kader rond mentor training ontwikkeld. Verder werden drie t rainingsprogramma’s gecreëerd: (1) een halve dag theoretische training; (2) setting 1 gevolgd door een halve dag inductieve training waarbij een begeleidingsgesprek werd geoefend en waarbij tips rond activerend lesge ven werden besproken; (3) setting 2 gevolgd door een meer uitgebre ide periode van stagebegeleiding waarbij feedback werd gegeven op de beg eleidingsgesprekken. De resultaten geven aan dat zelfs een korte inducti eve mentor training een effect kan hebben, vooral op het activerende en reflectieve karakter van de begeleidingsgesprekken. Vroegere ervaringen met stagebegeleiding en opvattingen rond activerend lesgeven lijken deze invloed te mediëren. Een inductieve trainingsaanpak lijkt effectief, ma ar het is nodig om deze training uit te breiden voor leraren wiens opvat tingen rond stagebegeleiding sterk afwijken van een meer activerende aan pak. Een aantal richtlijnen voor een effectieve mentor training werden v ooropgesteld. Het vijfde hoofdstuk rapporteert over een verklarend case study design w aarbij binnen een cursus vakdidactiek een inductieve aanpak gericht op h et aanzetten tot activerend lesgeven werd geïmplementeerd. De effecten e n de oorzaken van de vastgestelde effecten werden dan onderzocht. De ver ticale en horizontale kwalitatieve data analyses van de 20 case studies tonen een invloed van de gewijzigde cursus vakdidactiek op de lesaanpak tijdens de stages aan. Een onderscheid moet worden gemaakt tussen de inv loed van de aanpak rond de micro teachings en de invloed van de aanpak r ond het introduceren van inzichten betreffende activerend lesgeven in ee n vierdimensioneel kader. Gelinkt aan beide aspecten werden verschillen tussen groepen van studenten duidelijk. Verder werden verschillende rede nen voor de positieve, neutrale of negatieve invloed van deze aanpak bij de verschillende groepen duidelijk. Deze sterktes en zwaktes van de aan pak werden hierbij ook gemedieerd door andere variabelen: vier patronen van interactie tussen het geheel van mogelijke invloeden van deze versch illende variabelen samen (en dus ook vier groepen van studenten) werden onderscheiden: ‘voortrekkers’, ‘pragmatici’, ‘stuurlozen’ en ‘traditiona listen’.